Tôi tình cờ mua được một cuốn nhật ký cách đây trăm năm.
Chủ nhân cuốn sổ này chắc là một cậu thiếu gia nhà giàu, ghi lại vài chuyện thường ngày.
“Ngày 7 tháng 5 năm Dân Quốc 14, trời nắng. Hôm nay tôi trốn học đi chơi bài với bạn, bị thầy đuổi đến tận nhà mắng một trận. Phiền ghê!”
Tôi thấy thú vị, liền viết thêm một câu bên dưới.
“Tháng 5 năm 2024, đi làm mệt quá.”
Ngay giây tiếp theo, trên trang giấy hiện ra dòng chữ.
“Ngươi là ai?”
1
Tôi thường hay đi dạo mấy khu chợ đồ cổ sau giờ làm, tìm mấy món đồ vui vui.
Hôm đó, tôi thấy một cuốn sổ cũ bìa da bò màu nâu.
Ông chủ bảo nó từ thời Dân Quốc, tôi bán tín bán nghi nhưng thích quá nên mua luôn.
Cuốn sổ được làm rất đẹp, giấy bên trong đã ngả vàng nhưng vẫn còn tốt, nhìn là biết được giữ gìn kỹ.
Tôi mở ra, trang đầu tiên có ba chữ lớn, viết bằng nét chữ bay bổng.
“Nhật ký.”
Dưới đó còn một dòng.
“Hôm nay thầy bảo cả lớp viết nhật ký. Người đàng hoàng ai thèm viết nhật ký, chán phèo!”
Tôi phì cười. Đọc thấy khá thú vị.
Chắc chủ nhân cuốn sổ là một cậu bé đang đi học. Trong đó ghi vài chuyện lặt vặt đời thường.
“Ngày 5 tháng 5 năm Dân Quốc 14.
Cãi nhau với cha, bị đánh, đau quá.”
“Sáng ngày 6 tháng 5, ăn cơm ở tiệm Hòa Ký Trai, ngon tuyệt.”
“Ngày 7 tháng 5 năm Dân Quốc 14, trời nắng.
Hôm nay trốn học chơi bài với anh Kiều và mấy người. Ai dè thầy giáo đuổi tới nhà mắng cho một trận. Phiền thật!”
Đang đọc say mê thì tôi lật sang trang sau. Trống không.
Những trang tiếp theo cũng toàn giấy trắng.
Hóa ra cậu ta chỉ viết nhật ký được ba ngày.
Cái kiểu “ba phút hứng thú” này còn hơn cả tôi!
Tôi thấy buồn cười, liền viết thêm một câu vào cuối trang.
“Ngày 8 tháng 5 năm 2024, đi làm lâu quá, mệt.”
Viết xong tôi đi ngủ, chẳng bận tâm gì.
Hôm sau, khi mở cuốn nhật ký ra, tôi ngạc nhiên phát hiện dưới câu mình viết xuất hiện ba chữ lớn.
“Ngươi là ai!”
Tôi dụi mắt, chắc chắn không nhìn nhầm.
Hôm qua rõ ràng trang này còn trống, chữ này từ đâu ra vậy?
Nghĩ đến mấy chuyện ma quái, tôi nổi da gà. Run rẩy viết bên dưới.
“Ngươi là ai? Người hay ma?”
Vừa viết xong, bên dưới hiện thêm chữ.
“Cuối cùng ngươi cũng trả lời! Ta đã đợi ngươi mười ngày rồi. Ngươi làm cách nào viết được lên nhật ký của ta?”
Tôi ngớ người. Cuốn nhật ký của hắn?
Tôi lật lại mấy trang trước, so sánh nét chữ. Đúng là giống hệt nhau.
Chẳng lẽ hắn chính là chủ nhân của cuốn nhật ký này?
Hắn nói đã đợi tôi mười ngày, nhưng bên tôi mới chỉ một ngày trôi qua. Vậy là thời gian giữa hai chúng tôi trôi với tốc độ khác nhau?
Đầu óc tôi rối bời, nhưng trong lòng lại dâng lên sự phấn khích.
Tôi cứ tưởng đời mình sẽ nhàm chán mãi mãi, không ngờ lại gặp được chuyện kỳ lạ như vậy.
Tôi có thể trò chuyện với một người cách đây trăm năm!
Tôi nghĩ một lát, rồi viết trả lời.
“Tôi là Thẩm Thanh Thanh, đến từ một trăm năm sau.”
2
“Vậy còn ngươi, tên là gì?”
Cậu ấy tuổi còn trẻ, gặp chuyện này rõ ràng rất phấn khích, chưa đầy một lúc đã thao thao bất tuyệt kể hết mọi chuyện về mình.
Tôi cũng biết được cậu ấy tên là Cố Thời An, năm nay mười sáu tuổi.
Theo lời cậu ấy kể, gia đình cậu làm nghề buôn bán dược liệu, từ nhỏ đã được sinh ra trong nhung lụa, có một em gái. Với điều kiện này vào thời kỳ đó, việc cậu được đi học chứng tỏ đây là gia đình khá giả.
“Ngươi thật sự là người từ trăm năm sau sao? Thế một trăm năm sau trông như thế nào?” Cố Thời An tò mò hỏi.
Tôi nghĩ một lúc rồi mô tả, “Một trăm năm sau, Trung Quốc không còn chiến tranh, đất nước thái bình, trẻ em đều được đi học…”
Tôi viết về cuộc sống của con người trăm năm sau, giới thiệu cho cậu ấy về tivi, tủ lạnh, máy bay, và tàu cao tốc. Cố Thời An không thể hình dung, nên tôi vẽ vài hình minh họa đơn giản lên cuốn sổ cho cậu.
Mỗi lần tôi giới thiệu thứ gì đó, bên cạnh lại hiện lên vài dấu chấm than đầy hứng khởi. Dù không nhìn thấy mặt cậu, tôi cũng tưởng tượng được vẻ phấn khích ấy.
“Tuyệt quá!” Cố Thời An đáp, “Một trăm năm sau lại có cảnh tượng như vậy. Không biết ta có thể sống đủ lâu để tận mắt chứng kiến hay không!”
Tôi ngừng bút một chút. Bên cậu ấy hiện giờ là thời kỳ quân phiệt loạn lạc, không bao lâu nữa chiến tranh xâm lược sẽ đến, đất nước sẽ chìm trong đau thương.
Tôi muốn nói cho cậu biết, nhưng mãi không thể viết ra được.
Cố Thời An tiếp tục viết cho tôi, “Mấy ngày trước ta nói không muốn đi học, cha ta nghe được liền áp dụng gia pháp.”
“Sao ngươi lại ghét đi học?”
“Thầy giảng bài chán lắm, bài tập cũng nhiều, làm không xong liền bị kéo lên bục, dùng thước gõ vào lòng bàn tay…” Cố Thời An bắt đầu than thở.
Cậu ấy đang ở giai đoạn nổi loạn, thích trốn học, đi chơi bài, nghe hát, xem phim với bạn bè xấu. Cậu chẳng chịu làm việc gì nghiêm chỉnh.
Bạn thân để tâm sự có vẻ cũng không nhiều, nên cậu kể hết mọi chuyện với tôi.
“Thẩm Thanh Thanh, ta kể chuyện có thể nói chuyện với ngươi cho một người bạn. Hắn bảo ta điên rồi, xem mấy cuốn truyện quỷ quái đến hóa rồ. Hừ, hắn biết gì chứ.”
“Có người rủ ta đi đánh bài, ta từ chối rồi. Bọn họ toàn xem ta là kẻ ngốc, trước giờ toàn lập bẫy để moi tiền ta!”
“Hôm nay ta trốn học, vội chạy ra cầu Thiên Kiều xem gánh xiếc mới tới biểu diễn. Họ nuốt kiếm, phun lửa, thật sự rất đặc sắc.”
…
Cuộc sống và công việc của tôi trước giờ vốn đều đặn như một guồng quay.
Nhưng từ khi có cuốn nhật ký này, mỗi ngày tôi đều trông mong được tan làm về nhà, để xem cuốn sổ có thêm những dòng chữ mới của Cố Thời An hay không. Tôi đọc những chuyện cậu ấy kể, vừa thấy buồn cười, vừa cảm thấy lo lắng.
Tôi không biết khi thời cuộc thay đổi, gia đình cậu có thể bảo vệ sự hồn nhiên này của cậu được bao lâu.
3
Chỉ vài ngày sau, tôi nhận thấy Cố Thời An dường như không vui, trong chữ viết của cậu có vẻ gì đó uể oải.
Tôi tò mò hỏi, “Sao thế?”
Cố Thời An viết, “Dạo này ở huyện phía Bắc xảy ra nạn đói, nhiều người chạy nạn đến đây. Ta lần đầu thấy có người bụng to như cái trống nhưng thân hình gầy như cành củi khô. Hỏi ra mới biết họ dọc đường ăn vỏ cây và đất sét mà sống.”
“Trong hẻm xuất hiện rất nhiều người bán con. Ta gặp một bé gái bị bán, thấy thương quá nên đưa cha nó một túi bạc lớn. Ta nghĩ số tiền đó đủ để họ sống qua ngày. Ai ngờ hôm sau, ta lại thấy người đàn ông đó dẫn cả vợ và đứa con sơ sinh ra bán.”
“Ta tức quá đánh hắn một trận. Ta không hiểu, tại sao thế giới này lại thành ra thế này?”
Trước đây, Cố Thời An được gia đình bảo bọc rất kỹ. Giờ nhìn thấy thực tế tàn khốc, cậu không thể chấp nhận nổi.
“Thẩm Thanh Thanh, ngươi là người tương lai, có cách nào thay đổi được mọi thứ không?” Cố Thời An hỏi tôi.
Tôi biết lịch sử, nhưng không thể tiết lộ hay thay đổi gì. Tôi chỉ có thể trả lời, “Việc ngươi có thể làm bây giờ là học hành thật tốt.”
“Mọi người đều nói phải học tốt. Nhưng ý nghĩa của việc học là gì?” Cố Thời An không hiểu.
“Mỗi người có cách hiểu khác nhau. Có người học để hiểu đạo lý, có người học để kiếm tiền.” Tôi viết. “Nhưng từng có một vĩ nhân muốn thay đổi thế giới này đã nói: Học để vì sự trỗi dậy của Trung Hoa.”
“Học để vì sự trỗi dậy của Trung Hoa?” Cố Thời An lặp lại.
“Ta hình như đã hiểu.” Cậu viết.
“Nhưng,” cậu đổi giọng, “Thẩm Thanh Thanh, ngươi mới hai mươi mấy tuổi thôi đúng không? Sao lại giống hệt thầy giáo của ta thế?”
Tôi bật cười, “Vì ta cũng là thầy giáo mà.”
“Hả?”
4
Tôi thực sự là một giáo viên dạy lịch sử ở trường trung học.
Mấy ngày gần đây tôi đang giảng bài về thời kỳ Dân Quốc, học sinh bên dưới cười đùa, chẳng có chút cảm xúc gì.
Tôi hỏi các em cảm nhận.
Có học sinh ngây thơ tưởng tượng:
“Thầy Thẩm, em muốn xuyên không về thời Dân Quốc, để ngắm nhìn sự phồn hoa, lãng mạn, và những buổi ca hát nhảy múa ở đó.
Cũng có thể trải qua một mối tình đầy kịch tính với một tay quân phiệt nữa!”
Tôi lắc đầu nói:
“Thời Dân Quốc thật sự tàn khốc hơn gấp trăm lần so với những gì các em thấy trên phim.
Nếu xuyên không về đó, chúng ta rất có khả năng chỉ trở thành phu khuân vác, ăn mày, hoặc tì nữ, người hầu.
Thời đó chiến tranh, nạn đói liên miên, chuyện bán con là bình thường.
Sống sót đã là một điều xa xỉ, đừng nói gì đến lãng mạn, ca múa.”
Cả lớp im lặng, dường như đang suy nghĩ.
Nhìn phản ứng của các em, tôi cảm thấy mình cần dạy thật tốt bài học này.
Lịch sử tuy đã qua đi, nhưng không nên bị thế hệ chúng ta lãng quên.
Về nhà, tôi thấy trên cuốn nhật ký có tin nhắn mới của Cố Thời An.
“Năm sau ta tốt nghiệp trung học rồi.
Ta nói với cha ta muốn vào đại học, ông ấy bảo ta nằm mơ giữa ban ngày.
Tại sao ai cũng coi thường ta?”
Tôi khích lệ:
“Ta tin ngươi, thật ra ngươi rất thông minh, chỉ là trước đây chưa dành tâm trí cho việc học.”
Đây là câu tôi thường dùng để an ủi học sinh của mình.
Không ngờ Cố Thời An lại phản ứng mạnh mẽ.
“Thật sao?
Thanh Thanh, ngươi thật sự nghĩ vậy?”
“Thật.”
“Nhưng ta lớn hơn ngươi chín tuổi, ngươi nên gọi ta là chị.”
Tôi năm nay hai mươi sáu, Cố Thời An mới mười bảy, theo lý phải gọi tôi là chị.
“Không.”
Cố Thời An trả lời rất nhanh, còn vẽ thêm một biểu cảm người nhỏ đang giận.
“Chênh lệch không nhiều, hơn nữa ta sẽ sớm lớn thôi.”
5
Cố Thời An nói là làm, thật sự bắt đầu học hành nghiêm túc.
Nghe cậu kể, cha mẹ cậu đều nghĩ cậu đã thay đổi tính nết.
Thầy cô trong trường cũng đối xử nhẹ nhàng với cậu hơn.
“Thanh Thanh, quen biết ngươi lâu như vậy, nhưng ta vẫn chưa biết ngươi trông thế nào?”
Cố Thời An bỗng hỏi.
“Còn có thể trông như thế nào?
Hai mắt, một mũi, một cái miệng.”
Tôi khó hiểu trả lời.
“Ngươi hỏi chuyện này làm gì?”
